کاریکلماتور چیست؟ همه چیز درباره کاریکلماتور که شما باید بدانید!
آیا تا کنون واژه کاریکلماتور را شنیده‌اید؟ آیا می‌دانید کاریکلماتور چیست و این عبارت از کجا نشأت گرفته است؟ برای دانستن همه چیز درباره کاریکلماتور با ما همراه باشید.
شاید تاکنون بسیاری از شما عبارت کاریکلماتور را نشنیده باشید. اما به وفور جملات و نثرهای بسیاری را با همین مضمون خوانده‌اید، به نثرهایی طنزآلودی که گویی قصد به تصویر کشیدن کلمات را دارند کاریکلماتور می‌گویند. نثرهایی مانند: «هر درخت پیر، صندلی جوانی می‌تواند باشد.»ویا نثری مانند «باغبان وقتی دید باران قبول زحمت کرده، به آبپاش مرخصی داد»، «جارو، شکم خالی سطل زباله را پر می‌کند.» و … نمونه‌هایی از کاریکلماتور هستند که در کنار معنا و مفهوم بسیار، طنزآلود هستند. امروزه نیز از این نوع نثر در موضوعات سیاسی به وفور استفاده می‌شود.
ما در این مقاله همه چیز درباره کاریکلماتور را برای شما عزیزان ارائه می‌دهیم تا با انواع آن بیشتر آشنا شوید. پس اگر علاقه‌مند به آشنایی بیشتر با این واژه و انواع آن هستید، با ما همراه باشید.
کاریکلماتور چیست؟
قبل از دانستن همه چیز درباره کاریکلماتور باید بدانید که اصلا این مفهوم چیست؟ باید بگوییم در حقیقت نوعی شوخ طبعی است که گاهی در قالب جمله، گاه در قالب شعر و حتی ضرب‌المثل نیز دیده می‌شود. این راه را نخستین بار زنده یاد پرویز شاپور شروع کرد.
در سال ۱۳۴۷ پرویز شاپور نوشته‌های خود را در نشریه خوشه به چاپ می‌رساند. این مجله در آن زمان توسط احمد شاملو اداره می‌شد. شاملو معتقد بود که نوشته‌های شاپور کاریکاتورهایی در قالب کلمات هستند. از این رو به آن‌ها واژه من درآوردی ((کاریکَلِماتور)) را اختصاص داد. این عبارت ترکیبی از دو واژه کاریکاتور و کلمه است که جملات مفهومی و سنگین را در قالب طنز بیان می‌کند. برای آن که درک بهتری از این عبارت داشته باشید، نمونه‌هایی از کاریکلماتور پرویز شاپور را برای شما عزیزان ارائه می‌دهیم.
انواع مختلف کاریکلماتور پرویز شاپور شامل موارد زیر هستند:
- به این جمله توجه کنید: وقتی عکس گل محمدی در آب افتاد، ماهی‌ها صلوات فرستادند.
- اگر بخواهم پرنده را محبوس کنم، قفسی به بزرگی آسمان می‌سازم.
- به عقیده گیوتین، سر آدم زیادی است.
- چرا همیشه نمیشه!!
- غم، کلکسیون خنده‌ام را به سرقت برد.
- نثری مثل: گربه بیش از دیگران در فکر آزادی پرنده محبوس است.
البته از زمانی که نام کاریکلماتور بر نوشته‌های شاپور نهاده شد تا روزی که اولین کتاب او به چاپ رسید، نحوه نوشتن جملاتش دچار تغییراتی شد. اما همچنان این نام بر نوشته‌های او ماند. حتی به این نوع کوتاه‌نویسی امروزه درکتاب انواع ادبی دکتر سیروس شمیسا اشاره شده است. دکتر شمیسا کاریکلماتور را نوعی تازه معرفی کرده و آن را سخنان کوتاه، حکیمانه و طنزآلود می‌داند.
انواع مختلف کاریکلماتور
قبل از پیدایش انواع مختلف کاریکلماتور، این نوع جملات کوتاه تنها لطیفه‌هایی متفاوت و چندخطی بودند که بعد از پرویز شاپور دستخوش تغییرات بسیاری قرار گرفتند. این لطیفه‌ها در طول دوران‌های مختلف کوتاه‌تر، خطی‌تر و مفهومی‌تر شدند. برخی در گروه طنز و شوخ‌طبعی هستند. گروهی شامل عاشقانه‌های کوتاه می‌باشند که در ادبیات غنایی قرار می‌گیرند. برخی کاریکلماتورها به موضوع حکمت و فلسفه نزدیک هستند و امروزه در قالب جملات سیاسی نیز دیده می‌شوند.
کاریکلماتور سیاسی
کاریکلماتور سیاسیکاریکلماتور سیاسی به مجموعه‌ای از جملات کوتاهی که اوضاع سیاسی را بازگو می‌کنند، اشاره دارد. کاریکلماتور سیاسی در حقیقت درد جامعه را به خوبی می‌شناسد و آن را با کمی اغراق و نیشخندی کنایه‌دار بیان می‌کند. در ادامه چند نمونه از کاریکلماتور سیاسی را برای شما عزیزان ارائه می‌دهیم.
- چند صباحی است که بادِ «زنده باد»، «مرده باد» ها خوابیده
- اوضاع گل و بلبلی است؛ از جیب پیرهن‌ها گل سرخ می‌روید از بام خانه‌ها تکبیر بلبل‌ها
- قلم پاچه‌خوار، نوکش همیشه چرب است.
- آن قدر گفتند شتر دیدی ندیدی که بالاخره کور شد.
- شاید با «ارز» معذرت مشکل تورم حل شود.
- به علت خالی بودن جیب مردم، جیب‌برها شاکی شدند.
کاریکلماتور طنز
کاریکلماتور طنز در حقیقت مخاطب‌های آگاه و اندیشمند را وادار به تفکر می‌کند. اغلب کاریکلماتور طنز در دید اول یک شوخی ساده و خنده‌دار به نظر می‌رسند، اما با کمی تأمل اثر واقعی آن‌ها برای مخاطب آشکار خواهد شد. از بهترین کاریکلماتورهای طنز می‌توان به نوشته‌های شاپور اشاره کرد. چرا که هدف شاپور از نوشتن آن‌ها لطیفه‌هایی متفاوت و چند خطی بود که سبک خاص خود را داشت. در ادامه نمونه‌هایی از سبک طنز کاریکلماتور را برای شما عزیزان ارائه می‌دهیم.
- قلم کم حرف، عمرش طولانی می‌شود.
- با دیدن قبض آب، برق از سرش پرید.
- واژه سکوت، نیازی به مترجم ندارد.
- ذهنم کلمات را به بازی گرفته و رفتارم زندگی را.
- خدایا یارانه را از ما بگیر اما یار را نه.
- این شورای شهر است یا شورای بدون شرح.
قلم کم حرف، عمرش طولانی می‌شود.کاریکلماتورهای معروف
تا اینجا با انواع کاریکلماتور و این که کاریکلماتور چیست؟ به خوبی آشنا شدید. ما سعی کردیم به زبانی ساده و با ارائه مثال‌هایی مفهوم واقعی این عبارت را برای شما عزیزان بیان کنیم.در زیر لیستی از کاریکلماتورهای معروف از نویسنده‌ای برجسته برای شما عزیزان جمع‌آوری شده است.
کاریکلماتورهای معروف حسین مقدسی نیا:
- به جان کندن گور خودش را کند، گورکن پیر!
- سگ سوزن خورده از سوزنبانی که غذایش را «سگ خور» کرده، می‌ترسد.
- هر وقت بد دهانی می‌کرد، با دهان شویه دهانش را آب می‌کشید.
- ممنوع التصویر بود، آینه نادیده‌اش گرفت.
- مرغ پخته را خام می‌کند، روباه حیله‌گر.
- مار عینکی بدون عینک مسیر لانه‌اش را گم می‌کند.
- سبک مغز با همه سر سنگین است.
- بحث کلامی می‌کردند با هم، دو ناشنوا!
جمع‌بندی
اکنون با همه چیز درباره کاریکلماتور تا حدودی آشنا شدید، با توجه به آنچه در این متن گفته شد، کاریکلماتور زبانی گویا و طنزآلود است که می‌خنداند و در عین حال به طعنه سخن می‌گوید. شاعران و نویسندگان بسیاری امروزه به این سبک شعر‌ها و نثرهای بسیاری در قالب‌های متفاوت می‌نویسند. شما عزیزان تنها با یک جستجوی ساده در گوگل می‌توانید نمونه‌های بسیاری از کاریکلماتور سیاسی و طنز را مشاهده کنید. این مفهوم ابزاری است بسیار جذاب که در قلم نویسندگان ذخیره شده است. دانشجویانی که از دوره آموزش نویسندگی در مدرسه مهارتی طلوع استفاده کرده اند در بخش نظرات کاریکلماتورهای خلاق خودتون رو بیان کنید.